REKAYASA BASA JEUNG SOSIAL,
SARUA PERLUNA
Ku: Djadja Sargani
PAMENTA majalah Mangle, supaya kuring ulubiung, jabung tumalapung ngeu- naan basa Sunda, jeung rupa-rupa masalahna ka hareup, karasa ku kuring kacida pisan beuratna. Kahiji, kuring mah lain ablina estuning awam pisan. Kaduana, basa lain widang studi panalungtikan nu geus ngabaku, Jadi, mun tea mah, karasa sambutan kuring nyimpang tina masalah anu jadi jejer sawala antara dua inohong budaya, dua sastrawan kelas unggul Ajip Rosidi jeung Saini KM, tong ieuh digeuhgeuykeun. Anggap wae dogdog pangrewong ti Si awam.
Neangan identitas, atawa jati diri Ki Sunda, jigana kacida pisan hesena. Esen- si jeung eksistensi jati diri Ki Sunda, rupana aya pentingnaku urang ditalungtik, diteuleuman, diulik deui. Nu kumaha? Lamun urang bisa nyebutkeun jati diri Ki Sunda teh kieu atawa kitu rupana, jigana bakal rada gampang urang naratas jalan, nyieun kacindekan yen “jiwa khas” (ethos) Ki Sunda teh kieu wujudna.
Tiori relativitas basa anu “dikahareupkeun ku KW von Humboldt, nyebutkeun ”basa teh pernyataan luar tina jiwa rayat”. Sanajan kabehdieunakeun, tiori Hum- boldt meunang kritikan anu santer pisan, pajarkeun teh tiori relativitas bisa disebut determinisme lingguistik, oge sosio-lingguistik,. ngadadak nyebutkeun benerna (validitas) tiori Humboldt, kitu ceuk Kunihiro Masao. Saheulaanan, tiori Hum- boldt urang jadikeun dasar analisa, atuh basa Sunda ge, estu lir ibarat cahaya jeung kalangkang, jeung ethosna Ki Sunda.
Dina ethos Ki Sunda tangtu kaasup watek perwatekan Ki Sunda.
- Sedengkeun perwatekan teh, kapan kacida pisan hese robah atawa dirobahna.
Nya kitu deui sipatna kahirupan basa kacida pisan hese robahna.
Jadi, lamun basa Sunda , mangrupa | ”pernyataan luar” jiwa Ki Sunda meureun neuleuman jiwa Ki Sunda teh, bisa ditilik tina basana.Ari basa Sunda, anu asli nu kumaha? '
Kuring mah leuwih percaya, ku sabab ayana parobahan jiwa Ki Sunda atuh
35
