Kaca:Polemik Undak Usuk Basa.djvu/78

Ti Wikipabukon
Ieu kaca geus divalidasi

”Dupi bapa angkat ka mana?” atawa ”Ari bapa angkat ka mana?”

"Iraha Ocim aya di bumi?” atawa ”Di mana bumi teh?”

”Ari linggih di mana?” atawa ”Taun sabaraha linggih di Sumedang?” atawa ”Ulah di dinya atuh, di dieu geura linggihna.”

”Hamid, geus tuang?” atawa ”Tuang heula atuh, samemeh angkat,” jeung sajabana.

Tapi eta kekecapan teh enyaan dipake pikeun silih hormat, jadi dipakena henteu nenjo kalungguhan atawa posisina di masarakat. Hartina boh ka panyawah boh ka wadana, kecapna kudu sarua, ulah ari ka panyawah make kecap ”mulang” ari ka wadana make kecap ”mulih”.

Hadena jumlahna ulah rea teuing, bisa jadi saratus teh geus loba. Tangtu para ahli anu kudu milihan kecap naon bae anu perelu dianggap basa hormat teh.

Salian ti pakekeuneun ka nu diajak nyarita, kecap-kecap eta bisa oge dipake pikeun jalma-jalma anu memang hormateun sarerea.

Dumasar kana eta konsep kudu disusun buku pangajaranana pakeeun di sakola-sakola. Kitu deui buku pikeun cecekelan guru.

Tangtu basa Sunda anu kitu teh moal kamanah ku sing saha bae oge anu geus “ngalaman hirup dina alam undak-usuk basa. Saban ngadenge soai ”ngademokrasikeun basa Sunda”, jalma-jalma anu geus biasa mikir dina raraga undak-usuk, sok otomatis malikkeun bari nanya: Lamun rek disatahapkeun basa Sunda teh, nu mana nu rek dipake abdi dahar, abdi neda, abdi tuang, abdi ngalebok? Bari jeung alam pikiran jeung rasa basana sorangan katalian ku kabiasaan undak-usuk anu nganggap kecap ”dahar” leuwih lemes manan kecap "ngalebok”, kecap ”neda” leuwih lemes, ngan bisa dipake ku abdi; ari tuang” basa lemes ngan keur jalma hormateun (baretona mah ngan jang menak). Lamun henteu katalian ku kabiasaan alam undak-usuk; tangtu kecap dahar, neda, tuang, ngalebok teh netral. Rasa basa anu aya di masarakat nu ngagunakeun basa Sunda, boh ku pangaruh tempat (dialek) boh ku pangaruh atikan atawa lingkungan (sosiolek), engkena baris milih sorangan kecap mana anu dianggap pangmerenahna, Ngan dina pangajaran di sakolas upamana, ditetepkeun yen kecap 'tuang' mah jang ngahormat nu lian bae, henteu beunang dipake keur sorangan.

Lamun urang nitenan rancangan pangajaran basa Sunda cara anu kagam- barkeun dina Pendalaman Bahan Pengajaran Bahasa Sunda di Sekolah Dasar tea, anu tangtuna jadi cecekelan ngajarkeun basa Sunda di SD nurutkeun Kurikulum 1975, tetela aya bagian basa anu penting anu henteu diajarkeun, nyaeta idiom. Nu aya ngan pangajara "kabeungharan kecap”, anu ku Dr. Yus Rusyana dina Petunjuk Pelaksanaan GBPP Bahasa Sunda di Sekolah Dasar. (nu jadi bab kahiji dina eta buku Pendalaman) ngan dipake pikeun ngajarkeun:

1. Kata yang terpakai sehari-hari dengan bahan pengajaran:

1.1 Kata nama anggota badan

1.2 Kata nama kekerabatan

1.3 Kata nama binatang

1.4 Kata nama tumbuh-tumbuhan

78