Kaca:Poesaka Soenda 1922-08-1(02).pdf/7

Ti Wikipabukon
Ieu kaca geus diuji baca

nja di tengah-tengahna aja adegan tempat makam téa djeung makam poetra poetoena.

Ari di saloeareunana, anoe kakoeroeng kénéh koe koeta, pinoeh koe makam wargi-wargina, anoe lalandes kénéh. Ari koelawargi anoe geus lalaér mah djeung pangiring-pangiring makamna di loeareun koeta tea.

Ti kadjaoehan mah éta makam-makam téh, dalah adeganana ogé, henteu katingal, da kahalangan koe kakaian, djadi babakoena.

Sanggeus ngaliwat sasak deukeut pal 6, djalan téh rada ngoelon, ngaliwat oeroet karaton Soeltan Safioedin.

Ngan sataoen Soeltan Moehamad Safioedin ngastana karadjaan, kaboedjeng poepoes, ngantoen garwa djeung poetra boerej kénéh, noe djenenganana Moehamad Rafioedin. Socltan Moehamad Rafioedin nja di dinja deui karatonna saboemi sareng iboena, noe matak ka-béh-dieunakeun éta karaton diseboet Karaton kaibon, da ari karatonna noe saenjana mah di Kasemén, pernahna deukeut karaton Kaibon téa.

Ari Karaton loeloehoerna anoe asal mah, anoe diseboet Kota Inten téa, kawasna sanggeus dirandjah djeung diroeksak dina taoen 1808, alam Toean Daendels téa, henteu dieusian deui.

Linggihna di dieu ogé kawas-kawasna nja teu pati lila, malah tjeuk tjarita oerang dinja mah, lililana ngaratonna téh di Kasoenjatan, nja ti dinja ngalih deui ka Sérang, makoewon di hidji boemi sakidoeleun aloen-aloen. Teu lami ti sanggeus boemén-boemén di Sérang, iboena Moehamad Rafioedin kagoengan tjarogé deui ka dalem Sérang, anoe djenenganana Pangéran Abdoel Hasan (+ = 1830).

Barang Moehamad Rafioedin enggeus sawawa, nja didjoengdjoeng loenggoeh digelar Soeltan, kalawan pirempag Toean Raffles, toemoet perdjangdjian djeung Goepernemén.

Tapi Goepernemén tjangtjaja ka andjeunna, koe sabab éta Soeltan anoe masih anom kénéh téh dipernahkeun linggihna di Sérang.

Heuleut sawatara taoen ti harita, kira-kira taoen 1832, andjeunna disangka sailon djeung badjo di Selat Soenda. Koe lantaran éta, sakoemaha anoe geus kaoengel di loehoer, andjeuna diboeang ka Soerabaja, nja poepoes dina taoen 1900.

Demi patilasan karaton Kaibon téa, anoe ajeuna masih aja kénéh mah, pernahna béh ditoeeun sasak téa, babakoena ngan kari koeta témbok kandel, pandjang aja kana 80 M. mah, ari loehoerna 2½ M. aja lima lawangna, bangoen potongan atoeran Hindoe. Kitoe ogé éta koeta-koeta téh geus roeksak, pinoeh koe akar tjaringin anoe djaradi di loehoerna.

Lempengan lawang anoe tengah, kira-kira aja 50 M. sadjeroeunana, aja tilas katja-katja, ngaranna PINTOE DALEM, ari deukeut lawang anoe pang koelonna, aja 20 M. mah djaoehna ti djalan, aja oeroet masigit karaton. Salian ti éta mah geus djadi leuweung baé, pinoeh koe tatangkalan aja kawoeng aja kalapa djeung djaba ti éta, bala pisan nepi ka taja petana beunang disorang.

Oepama aja noe naléngténg, naha di dinja téh baheulana aja karaton saadat biasa, atawa koemaha? Tah éta teu aja noe bisa mastikeun. Malah, saoer Djoeragan Angling mah, Karaton Kaibon mah, Kawasna teu koengsi anggeus-anggeus atjan.

Sakoeloneun Karaton Kaibon nja kataton Kasemén téa, tilas Soeltan Zainoel Salihin, anoe katelah Soeltan Ageng Kesemén. leu mah tilas karaton téh, teu aja oeroet-ocroetna atjan, geus djadi kampoeng baé, lemboer Kabalén ngaranna.

Di deukeut Kasoenjatan aja koeboeran-koeboeran karamat, makam Ratoe Asia ogé, iboena Soeltan Rafioedin, nja di dinja deui.

Ti Kaibon djalan téh teroes baé ngoelon, mengkol ngalér ngaliwatan kampoeng Banten, ti dinja ngoelon deui, djolna ka oeroet aloen-aloen dajeuh Bantén baheula.

Oepama oerang hajang terang koemaha kaajaanana dajeuh Banten baheula, kira-kira dina taoen 1600, oerang bisa nangénan dina karangan Toean S. E. Harthoorn, dina Indische Gids taoen 1890, anoe ringkesna kieu:

Dajeuh Banten téh baheulana dikoebeng koe koetabata, tea maké bénténg tohaga

23