Tangtoe mimitina mah koedoe dianteur baé heula sapangabisana téa, oelah kateuhak asa hésé koe basa anjar, ngan goeroe koedoe majat noengtoet ngasoepkeun basa Soenda nepi ka lila-lila moerid boga doea basa, nja éta basa sélér djeung basa Soenda. Ieu babakoena di loear Priangan.
Éta basa sélér koe oerang oelah di paéhan, keun baé sina hiroep, ngan moerid koedoe boga pamilih mana sélér mana lain.
Dina matja ngarang ngitoeng djeung salianna, bada Soenda anoe koekoe dipaké. tapi sakali-kalieun koedoe baroedak sina ngarang koe basana basa sélér téa, sangkan kapiara. goenakeuneun di lemboerna djeung soegan djadi pangdeudeul ka Soenda noe réa.
Ari kaajaan ajeuna, basa sélér téh, lamoen henteu diantep koe goeroena, da goeroena oerang dinja, sami pada boereng kana basa loeloegoe mah, nja sok dipaéhan pisan, datang ka boedak téh oelah njaho-njaho atjan kana basa désana.
Naon atoeh ari anoe koedoe djadi basa moerid?
Koemaha ari basa lemes, atanapi basa golongan anoe sedjen perloe diadjarkeun?
(Tingali katrangan perkawis dialek sareng basa lemes).
Wintjikan Pangadjaran.
Zaakonderwijs sareng spreekonderwijs.
Dina daftar pangadjaran kaoengel pangadjaran noe kaasoep kana pangadjaran basa téh; spreekoefening, Zaakonderwijs, vertellen, lezen’ opstel, sareng sadjabi ti éta.
Pangadjaran basa téh kaasoep kana loeloeloegoena pangadjaran, karana djadi dadasar sakabéh pangadjaran.
Lamoen pangadjaran basa henteu madjoe, tangtoe pangadjaran sédjén hésé napakna, da basa anoe djadi pakakas pikeun ngasoepkeunana.
Dina ngitoeng sajaktosna mah basa anoe digawé, moal bisa djalan lamoen henteu koe basa.
Dina pangadjaran élmoe boemi, kapan ngan njarita anoe digorolangkeun téh, woedjoedna mah nja basa.
Dina pangadjaran sadjarah sampoenénéng. Tjindekna sadaja pangadjaran ajana sarta kaloearna nja tina basa téa; basa anoe nampana, basa anoe nepikeunana; djadi atoeh tétéla pisan méméh naon méméh naon téh koedoe basa heula anoe diheulakeun geusan ngalaksanakeun toemerapna sakabéh pangadjaran. Oepama basa henteu kapiroséa henteu dikokolakeun ti heula, tangtos baloekarna kapantjah, hésé napelna noe datang, da henteu kabawa koe basa téa. Koemaha ari ngokolakeunana basa téh?
Tah ieu dina prakna ngokolakeun, anoe sok pasalingsingan téh, sok aja anoe teu keuna kana oedaganana.
Koe lantaran anoe djadi djoedoel pangadjaran basa moenggoeh di anoe kedah metakeun réa kénéh teu atjan atrana, atjan ébréh bener ka mana piloseunana, ka mana pibaraseunana, naon pigoenaeunana, koemaha ngoelahkeunana, nepi ka toengtoengna anoe djadi poko oedagan, sok lidig kalejek kaliwat-liwat, poegoeh mah nja éta noe ditéangan. Baloekarna méméh prak beunang digoenakeun, geus leboer mantén koe sangkana noe salah téa.
Geura mangga oerang njandak tjonto tina perkawis ngadjarkeun Zaakonderwijs.
Koemaha ari Zaakonderwijs ajeuna?
Anoe ditoedjoe téh:
Ontwikkelen der zinnen, oefening in het waarnemen, masing mekar lawan oetjap, mekar paningal, mekar pangroengoe djeung pangrasa, nja pantja driana téa ringkesna.
Tapi ngokolakeunana anoe sok soelaja tina karepna téh!
Zaakonderwijs ajeuna, kawasna geus méngpar tina pangadjaran basa sabab anoe djadi loeloegoe katoengkoel koe barangna, lain barang anoe djadi panghoedang akal, toengtoengna nepi ka siga ambachtonderwijs.
Paréléanana pangadjaran Z. O. aja patokanana ajeuna mah:
- Hihid, doelang, aseupan, gajoeng, bo-94
