Kaca:Poesaka Soenda 1924-(10-12)-3(04).pdf/46

Ti Wikipabukon
Ieu kaca can diuji baca

salah, tetep bae goendang-ginding, ana ngomong Malajoe make sajah mah.”

Oepami basa Soenda ditjampoeran kitoe, naha kinten-kintenna sae?

Tah nambahan ketjap anoe kitoe anoe sim koering teu rempag teh, da eta mah sanes nambahan, tapi ngaganti ketjap basa Soenda, koe basa sanes, sapertos: pikeun digentos koe boeat.

„Ieu mah lain boeat koering soerat teh boeat mang Lamsidjan!”

Digawe digentos koe kerdja.

„Si eta mah biasana oge kerdja di Walanda, moal daekeun kerdja di bangsa oerang mah”. s. s.

Oepami pikeun mamanis bae mah saketjap doea ketjap, (kitoe oge dina spreektaal) nja teu djadi pambengan sapertos anoe djadi babakoe ketjap gaganti ngaran: sajah, ik, jij.

Tah ngagentos ketjap anoe sim koering teu rempag teh, da sajaktosna mah sanes ngadjembaran eta mah, moeng ngagentos bangoen.

Demi anoe dipimaksad koe sim koering, ngadjembaran basa teh sanes ngagentos, nangimg nambahan ketjap-ketjapna, anoe teu aja dina basa Soenda, soepaja basa Soenda djadi sampoerna, kenging dianggo njarioskeun elmoe-elmoe noe loehoer-loehoer.

Oepami kitoe mah, sanaos basa Soenda henteu bersih, (teu tjere Soendana, teu toelen) nanging teu matak djadi kaawonan, djalaran aja kaperloeanana.

Tina hal ieu sim koering teu rek njarios langkoeng pandjang ti ieu, anoe bade ditjarioskeun teh hal ngadjembaran basa Soenda Bandoeng koe basa-basa Soenda ti sanes-sanes tempat.

Di loehoer parantos ditjarioskeun, jen basa Soenda Bandoeng teh ajeuna mah parantos katjampoeran koe basa-basa sanes (Walanda, Djawa, Tjina, Malajoe sareng sanes-sanes deui), parandene kitoe Soenda Bandoeng teh tasih keneh seueur kakiranganana.

Madak roedjoek kana manah sadaja, mangga oerang woewoehan ketjap-ketjapna, sangkan bisa djadi tjekap.

Doepi ngawoewoehanana, samemeh koe basa semah (Walanda, Tjina, Arab, Porteges, In,ggris s.s.s.) langkoeng sae koe basa tatangga (Soenda Banten, Bogor, Poerwakarta, Madjalengka, Koeningan, sareng basa-basa Soenda di Priangan iwal ti Bandoeng; tebih-tebihna koe basa Djawa.

Pangeusi Bandoeng, kantenan sami ngaraos kirang senang, ngoeping basana bade ditjampoeran koe basa Soenda ti sanes-sanes tempat, koe margi basa Bandoeng teh parantos kasebat basa sae didamel basa officiel, anoe Soenda anoe sanes-sanes mah basa awon, komo ari Soenda Banten mah, pang awon-awonna, pamojokan sarerea.

Nanging, panoenoehoen pisan, moegi sadaja oelah llngsem, da sanaos basa Bandoeng sae oge, nanging kirang pepek, ajeuna mangga oerang pepekan, soepados woewoeh saena.

Sareng panoenoehoen pisan, moegi oelah karagoengan manah jen basa basa Soenda loear Tanah Pringan teh awon, teu kalebet kana basa Soenda. Pikeun sabeuleugeun djeurna mah (saanterona) tangtos awonna teh; nanging seueur pisan ketjap-ketjap anoe basa Soenda toelen, anoe teu aja di basa Soenda Bandoeng. Djadi oepami eta ketjap dilebetkeun kana Soenda Bandoeng, henteu njemah.

Mangga manahan, mending mana basa Soenda Bandoeng ditjampoeran koe basa Malajoe, Djawa, Walanda, Porteges, Hispania s.s.s. atanapi koe basa Soenda; Banten, Bogor, Krawang, Madjalengka Koeningan, anoe kaetang ketjap Soenda???

Rasa sim koering mah mending ditjampoeran koe ketjap-ketjap Soenda tea, tangtos bisa dalit tjampoerna, moal tjara bangsal tjampoer djeung beas; kadjawi ti eta moal dianggo tjitjiren kana kaajaanana bangsa Soenda.

Oepama dimanah saliwat mah, nja mokaha, moal matak ngadjadikeun naonnaon, pilakadar ge ketjap.

Nanging oepami dimanah temen-temen, dilenjepan, nja matak toegenah pisan. Eta kaajaan kitoe teh, kawistarana koe bangsa sanes, anoe noekma ka bangsa Soenda, kirang katerang, nja matak lingsem tea ka karoehoen oerang.

103