Kaca:Poesaka Soenda 1924-03-2(09).pdf/5

Ti Wikipabukon
Ieu kaca can diuji baca

Djalan ka Artja domas, mapaj lebak njoe­kang djoengkrang anoe garoerawès, nepi ka koedoe poentang kalong, ngaliwat leuweung geledegan anoe pinoeh koe kakajon anoe geus djaranggotan. Sakapeung kapaksa ngaraas njoektjroek njoektjroek waloengan.

Oenggal taoen dina boelan Kalima, tanggal 17 na. Poeoen Djeung batoerna dalapan djelema lalaki kabeh daratang ka Artjadomas, koedoe ngabersihan djeung ngomèan naon~naon anoe roeksak, tapi kabeh dipigawè koedoe koe leungeun Poeoen pribadi, teu meunang koe noe lian. Di dinja ngarereb 2 peuting. Dina poe ka doeana sidekah di "talahab" (hartina: balandongan atawa elos, adegan hateupna awi beunang meulahan).

Di dinja aja sabaharaha "pêtak" rèana aja 13 pètak aja noe gedé aja noe leutik petakanana.

Sakabeh petak tea ngoedjoer ti Kaler ka Kidoel. Dina petak ka hidji aja batoe-batoe dihoenjoed- hoenjoedkeun pinoeh koe loekoet, sarta dina lolongkrangna dipelakan tangkal dengkir. Ieu petak tetela koeboeran (makam).

Petak ka doea rada heureut, kosong teu aja batoe atawa naon-naon.

Petak ka tiloe gede, bangoenna pasagi, aja lima makam. Djeung di dinja aja batoe nangger (lingga?) rada dojong pinoeh koe loekoet.

Pètak noe ka opat ka lima, hareureut laleutik sarta teu aja eusina.

Petak noe ka genep, gede. Di dinja aja: Sasaka pakoembahan teu diehen (daekeun?) saat, bangoenna boeleud (djadjambaran ata­wa djarnbangan paragi sibanjo) anoe djadi koe maneh pinoeh hoe loekoet. Di deukeutna aja doea makam paesanana (toetoeng­goelna) nangger ditangtoengkeun.

Petak ka 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 laleutik sarta kosong ten aja eusian.

Ieu Artja domas kalingkoeng koe Tjioe­djoeng, ari beulah Kidoelna djoengkrang anoe loengkawing pisan.

Ajeuna kantoen naloengtik, makam saha eta teh, naha makam karoehoen oerang Ba­doej bae, atawa nja di dinja makamna Praboe Siliwangi djeung ensi karaton anoe lolos ti Padjadjaran tea?

Oerang Badoejna ngan nerangkeun jèn eta tempat tèh pangantjikan para Hijang djeung njawa anoe geus sah tidoenja anoe aja dina rahmatna Batara Toenggal. Ari eta koeboeran - koeboeran teh, makamna loeloehoer Badoej anoe djenenganana teu meunang diomongkeun. Tapi ningal raratan sareng hatrangan anoe sanes, moal lepat kawasna Praboe Siliwangi anoe panoetoep djeung sabaladna (eusi karaton) anoe lolos ti Padjadjaran tea, ngan teu meunang diseboet djenenganana ari koe oerang Badoej mah.

Artja domas teh ari koe oerang dinjana mah sok diseboet sasaka para poesaka deui. Noemoetkeun katrangan Prof. Veth, Artja domas teh hartina: koempoelan 800 artja.

. . . . . . . . . . . . . .

Oerang Badoej teu ara soemaba kaloear ti lemboerna, saoemoer-oemoer oeloekoetek di wewengkonna bae. Nja radjeun aja anoe kapaksa liar, lamoen katjida perloena; saper­ti balandja ka pasar (kana ondangan Pangaoe­laan Serang atawa Rangkas).

Ari awewe djeung baroedak mah henteu pisan meunang liar, dalah ingkah ti lemboer njaba ka papada Badoej deui, lamoen ngendong mah teu meunang.

Djadi tjindekna oerang Badoej mah ngahadja misah ngadjaoehan deonja, ngahadja tatapa misahkeun maneh ti anoe rea, ngoeroengan atawa ngoeboer maneh hiroep-hiroep teh saenjana.

Eta patempatan keuna pisan lamoen diseboet patapan, atawa ningal sareatna, enja moen dibasakeun koeboeran djelema hiroep. Ari margina, lemboerna teh kampoeng djero­na, teu beda ti makam, sakoerilingna dikoe­beng koe tatangkalan anoe biasa koe oerang kapanggih di padjaratan, ieu téh minangka bentengna, aja eta koe tangkal: Handjoeang beureum, katomas (poering) gandarroesa, wera, handeuteum beureum, sa/ak djeung doekoeh.

Ajeuna djol bae kapanasaran oerang, ha­jang neangan katrangan, naon sababna noe matak oerang Badoej hiroepna kawas anoe tatapa? Naon sababna noe matak mantrang soemaba sarta ninggalkeun sagala kasoekan doenja? Naon sababua noe matak lagoe­ lagoena djeung kawih-kawihna, bet anoe sakitoe matak nalalangsana anoe matak sararedih bae, malah tatabeuhanana ngan oekoer katjapi? Naha naon anoe djadi marga lantananana?

. . . . . . . . . .

133